kerkuil

Valentine Cameron Prinsep    " Il barbagianni " (de uil)

Boven in de nok van de zolder van mijn boerderij zit een grote uilenkast. Die wordt al jaren gebruikt als broedplaats door  kerkuilen. Ook dit jaar heeft een paartje kerkuilen bezit genomen van de kast. De kerkuil is een nachtvogel en kan angstaanjagend krijsen. Bij het invallen van de duisternis worden ze actief. Als we 's avonds in de tuin zitten komen ze soms even dichterbij om poolshoogte te nemen en vliegen geruisloos over ons heen. Bij de Grieken was de uil een symbool voor wijsheid. In de donkere middeleeuwen veranderde dat in het tegendeel. De uil stond toen voor domheid en duistere zaken. Dat is zeker tot in de 17e eeuw zo gebleven. In de schilderkunst zie je dat terug. De middeleeuwse schilder Jeroen Bosch (1450-1516) was een specialist in het afbeelden van de donkere, kwade kant van het leven. Hij was er door geobsedeerd. Op zijn taferelen met een duistere (zondige) connotatie is bijna altijd een uil te zien als symbool voor het kwade. Op het middenpaneel van de triptiek De tuin van aardse lusten staat twee keer een uil afgebeeld. Op de triptiek De verleidingen van Sint Antonius staat op het middenpaneel ook een uil afgebeeld op het hoofd van een man die deelneemt aan een zwarte mis. Bijna een eeuw later (1592) schildert Cornelis van Haarlem de zondeval met een kerkuil in de appelboom die  toekijkt hoe Eva bezwijkt voor de verleiding van de appel (zie links). Vanaf de 18 eeuw verloor de uil zijn negatieve lading en werd hij o.m. een interessant object voor vogelschilders. Jakob Bogdany is daar een goed voorbeeld van. De prerafaelliet Valentine Cameron Presep heeft in 1883 een hele  mooie kerkuil geschilderd op de armen van een mooie jonge vrouw. (zie boven) De associatie met  kwaad en duisternis was toen al helemaal verdwenen en vervangen door schoonheid.


copyright © a.feringa