Europese kraanvogels (Grus grus)
Een paar dagen geleden zag ik een grote groep kraanvogels overvliegen. Lang voordat je ze ziet kondigen ze hun komst al aan met het geluid van hun latijnse vogelnaam (Grus grus). De goed georganiseerde groep deed me denken aan een formatie zware bommenwerpers uit de 2e WO vanwege hun grote vleugelwijdte, de trage wiekslag en hun schommelende vlieggedrag. In het gebied waar ik woon zijn kraanvogels trekvogels. Er werd luid gecommuniceerd binnen de groep en ze vlogen Noord-Oost. Dat betekent dat de Lente komt. In de oudheid was de kraaanvogel gewijd aan Apollo, de aankondiger van de Lente en het licht. Het verhaal gaat ook dat de medeklinkers van het Griekse alfabet zijn geïnspireerd op vluchtformaties van kraanvogels. De kraanvogel is groot en gracieus. Het is een van de grootste vliegende vogels ter wereld. In het Middeleeuwse Christendom stond de kraanvogel voor waakzaamheid, trouw en goedheid en was ook symbool voor de ordelijkheid van het kloosterleven. In middeleeuwse literatuur wordt ook gerefereerd aan de militair aandoende organisatie van een groep kraanvogels. In de Europese schilderkunst is de kraanvogel geen veel geschilderde vogel. In een van de musea van het Vaticaan hangt een tapijt dat het bijbelse verhaal van de wonderbare visvangst voorstelt. Met prominent op de voorgrond een aantal kraanvogels. Het is in opdracht van de paus ontworpen door Rafael voor de Sixtijnse Kapel. Rafael heeft het ontwerp op ware grootte geschilderd in tempera. Hij heeft er veel energie in gestoken. Want hij was zich er van bewust dat het tapijt moest concurreren met de prachtige fresco's van Michelangelo in de Sixtijnse kapel. Hoewel het tapijt geweven is door de beste weverij uit die tijd kan het bij lange na niet de kwaliteit evenaren van Rafael's prachtig geschilderde ontwerp. Het ontwerp van Rafael is te zien in het Victoria en Albert Museum in Londen. Eeuwen later schilderde Renoir een jonge vrouw met een kraanvogel op de achtergrond. De sierlijke kraanvogel versterkt hier de elegantie van de jonge vrouw en van een religieuze connotatie was toen al lang geen sprake meer. De 19e eeuwse kraanvogel van Renoir is echter niet van de inheemse Europese soort maar van de Aziatische soort: de Rood-gekroonde kraanvogel die in China en Japan voorkomt. In de tijd van Renoir was het Japonisme populair onder moderne schilders in Europa. Maar ik vraag me af of Renoir zich bewust was van de symbolische betekenis van de kraanvogel in Japan.