IJsselschilder    Jan Voerman  1857-1941       

J. Voerman                            IJssel bij buiig weer


Jan Voerman was een boerenzoon uit Kampen. Dankzij een leraar op de middelbare school die zijn talent herkende is hij ontsnapt aan het boerenleven. Hij vertrok naar Amsterdam om te studeren aan de Rijksacademie op het moment dat Breitner en Isaac Israels de academie verlieten. Hij maakte ook een uitstap naar de Antwerpse Academie. Bij beide instellingen werd hij  gevormd tot een degelijk en klassiek schilder. Hij maakte natuurlijk ook kennis met de meer impressionistische schilderwijze  die de jonge garde zoals Breitner en Isaac Israels buiten de academie praktiseerde. In het begin van zijn carriere schilderde hij nog vrij klassieke genre stukken maar begon  al snel te experimenteren met een meer impressionistische schilderwijze. Hij bewonderde Breitner en deze  was omgekeerd zeer gecharmeerd van zijn werk. De boerenzoon Voerman was een echte landschapsschilder. Zijn liefde was het landschap uit zijn geboortestreek bij de IJssel.  In zijn Amsterdamse tijd ging hij zomers al vaak naar de IJsselstreek om het landschap te schilderen. In 1889 verhuisde hij, inmiddels getrouwd met Anna Verkade, definitief naar Hattem, een pittoresk Hanze stadje aan de IJssel. In het begin van de jaren 90 ging hij experimenteren met kleur ,vorm en weergave van gevoelens onder invloed van postimpressionisten als Toorop. Hij wilde weg uit het "vuile sop" van de meeste Nederlandse schilders  en ging pure, ongemengde kleuren gebruiken op platte strak omlijnde vlakken. Via zijn zwager/schilder Jan Verkade - die korte tijd leerling was van Gauguin - maakte hij  kennis met de ideeen van een postimpressionistische groep schilders rondom Gauguin. Die groep noemde zich de Nabis (profeten). Zij stelden de geestelijke beleving van het onderwerp centraal door middel van symbolische vormentaal.  Dat sprak Voerman in die experimentele fase zeer aan maar zijn agent die zijn schilderijen moest verkopen minder. Hij kreeg veel kritiek op zijn experimenten. Voerman zelf noemde deze periode zijn theoretische fase. Hij keerde na enkele jaren intensieve studie terug naar een meer impressionistische stijl. Maar zijn palet bleef zuiverder dan voorheen en hij bleef proberen met zijn penseel de grootsheid en het mysterie van de natuur te openbaren. Dat deed hij vooral met zijn sferische IJsselgezichten met wolkenluchten die als kathedralen boven de Ijssel uittorenen. Daarmee heeft hij een aparte plaats  veroverd in de Nederlandse landschapsschilderkunst. Volgens meteorologen bestaan Voerman's weertypen (wolkenluchten) in werkelijkheid niet. Dat klopt denk ik wel want die wolkenluchten waren een expressie van zijn ziel. Zoals Voerman zelf zei: Die wolken zijn in werkelijkheid nooit zo, zo ben ik van binnen...


copyright © a.feringa